Tăng huyết áp là gì, nguyên nhân, triệu chứng, biến chứng, phòng ngừa

• Tăng huyết áp – hoặc huyết áp cao  là một tình trạng bệnh lý nghiêm trọng làm tăng đáng kể nguy cơ mắc các bệnh về tim, não, thận và các bệnh khác.
• Ước tính có khoảng 1,28 tỷ người trưởng thành từ 30-79 tuổi trên toàn thế giới bị tăng huyết áp. Hầu hết (2/3) sống ở các nước có thu nhập thấp và trung bình
• Ước tính có khoảng 46% người lớn bị tăng huyết áp không biết rằng họ mắc bệnh.
• Ít hơn một nửa số người lớn (42%) bị tăng huyết áp được chẩn đoán và điều trị.
• Khoảng 1/5 người lớn (21%) bị tăng huyết áp đã được kiểm soát.
• Tăng huyết áp là nguyên nhân chính gây tử vong sớm trên toàn thế giới.
• Một trong những mục tiêu toàn cầu về các bệnh không lây nhiễm là giảm tỷ lệ tăng huyết áp xuống 33% từ năm 2010 đến năm 2030.

1. Tăng huyết áp là gì?

Huyết áp là áp lực của tuần hoàn máu chống lại các thành động mạch của cơ thể, các mạch máu chính trong cơ thể. Tăng huyết áp là khi huyết áp quá cao.

Huyết áp được viết dưới dạng hai thông số. Huyết áp tâm thu đại diện cho áp suất trong các mạch máu khi tim co bóp hoặc đập. Huyết áp tâm trương đại diện cho áp suất trong mạch khi tim nghỉ giữa các nhịp đập.

Tăng huyết áp được chẩn đoán khi đo vào hai ngày khác nhau, số đo huyết áp tâm thu của cả hai ngày là ≥ 140 mmHg và / hoặc số đo huyết áp tâm trương ở cả hai ngày là ≥90 mmHg.

2. Các yếu tố nguy cơ của tăng huyết áp là gì?

Các yếu tố nguy cơ có thể thay đổi bao gồm chế độ ăn uống không lành mạnh. Tiêu thụ quá nhiều muối, chế độ ăn nhiều chất béo bão hòa và chất béo chuyển hóa. Hoặc ăn ít trái cây và rau quả, lười vận động, tiêu thụ thuốc lá và rượu và thừa cân hoặc béo phì.

Các yếu tố nguy cơ không thể thay đổi bao gồm tiền sử gia đình bị tăng huyết áp, trên 65 tuổi và các bệnh như tiểu đường hoặc bệnh thận.

3. Các triệu chứng phổ biến của tăng huyết áp là gì?

Tăng huyết áp được mệnh danh là “kẻ giết người thầm lặng”. Hầu hết những người bị tăng huyết áp không biết về vấn đề này. Vì tăng huyết áp có thể không có dấu hiệu hoặc triệu chứng cảnh báo. Do vậy, điều cần thiết là phải đo huyết áp thường xuyên.

Khi các triệu chứng xảy ra, có thể bao gồm nhức đầu vào sáng sớm, chảy máu cam, nhịp tim không đều, thay đổi thị lực và ù tai. Tăng huyết áp nghiêm trọng có thể gây ra mệt mỏi, buồn nôn, nôn mửa, lú lẫn, lo lắng, đau ngực và run cơ.

Cách duy nhất để phát hiện bệnh tăng huyết áp là đo huyết áp. Mặc dù có thể tự đo huyết áp bằng các thiết bị tự động. Nhưng đánh giá của bác sĩ là rất quan trọng để đánh giá nguy cơ và các tình trạng liên quan.

4. Các biến chứng của tăng huyết áp không kiểm soát là gì?

Trong số các biến chứng khác, tăng huyết áp có thể gây ra tổn thương nghiêm trọng cho tim. Áp lực quá cao có thể làm cứng động mạch, làm giảm lưu lượng máu và oxy đến tim. Áp lực tăng cao và giảm lưu lượng máu có thể gây ra:

• Đau ngực hay còn gọi là đau thắt ngực.
• Đau tim, xảy ra khi nguồn cung cấp máu đến tim bị tắc nghẽn và các tế bào cơ tim chết vì thiếu oxy. Càng để lâu dòng máu bị tắc nghẽn, tổn thương tim càng lớn.
• Suy tim, xảy ra khi tim không thể bơm đủ máu và oxy đến các cơ quan quan trọng khác của cơ thể.
• Tim đập không đều có thể dẫn đến đột tử.

Tăng huyết áp cũng có thể làm vỡ hoặc tắc nghẽn các động mạch cung cấp máu và oxy cho não, gây ra đột quỵ.

Ngoài ra, tăng huyết áp có thể gây tổn thương thận, dẫn đến suy thận.

5. Tại sao tăng huyết áp lại là một vấn đề quan trọng ở các nước có thu nhập thấp và trung bình?

Tỷ lệ THA khác nhau giữa các vùng và các nhóm thu nhập của quốc gia. Khu vực Châu Phi của WHO có tỷ lệ tăng huyết áp cao nhất (27%) trong khi Khu vực Châu Mỹ của WHO có tỷ lệ tăng huyết áp thấp nhất (18%).

Số người trưởng thành bị tăng huyết áp tăng từ 594 triệu người năm 1975 lên 1,13 tỷ người vào năm 2015. Sự gia tăng chủ yếu ở các nước có thu nhập thấp và trung bình. Sự gia tăng này chủ yếu là do sự gia tăng các yếu tố nguy cơ tăng huyết áp trong các nhóm dân số đó.

6. Làm thế nào để giảm gánh nặng của bệnh tăng huyết áp?

Giảm tăng huyết áp ngăn ngừa đau tim, đột quỵ và tổn thương thận, cũng như các vấn đề sức khỏe khác.

6.1 Phòng ngừa

• Giảm lượng muối ăn vào (xuống dưới 5g mỗi ngày).
• Ăn nhiều trái cây và rau quả.
• Hoạt động thể chất một cách thường xuyên.
• Tránh sử dụng thuốc lá.
• Giảm uống rượu bia.
• Hạn chế ăn nhiều thức ăn chứa nhiều chất béo bão hòa.
• Loại bỏ / giảm chất béo chuyển hóa trong chế độ ăn uống.

6.2 Kiểm soát bệnh

• Giảm và quản lý căng thẳng.
• Thường xuyên kiểm tra huyết áp.
• Điều trị bệnh cao huyết áp.
• Quản lý các điều kiện y tế khác.

7. Phản ứng của WHO là gì?

Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đang hỗ trợ các nước giảm tăng huyết áp như một vấn đề sức khỏe cộng đồng.

Vào năm 2021, WHO đã ban hành một hướng dẫn mới về điều trị dược lý bệnh tăng huyết áp ở người lớn. Ấn phẩm đưa ra các khuyến nghị dựa trên bằng chứng về việc bắt đầu điều trị tăng huyết áp. Và các khoảng thời gian khuyến cáo để theo dõi. Tài liệu cũng bao gồm huyết áp mục tiêu cần đạt được để kiểm soát và thông tin về những người, trong hệ thống chăm sóc sức khỏe, có thể bắt đầu điều trị.

Để hỗ trợ các chính phủ tăng cường công tác phòng ngừa và kiểm soát bệnh tim mạch, WHO và Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (US CDC) đã khởi động Sáng kiến ​​Trái tim Toàn cầu vào tháng 9 năm 2016, bao gồm gói kỹ thuật HEARTS. Sáu mô-đun của gói kỹ thuật HEARTS (Tư vấn lối sống lành mạnh, Quy trình điều trị dựa trên bằng chứng, Tiếp cận các loại thuốc và công nghệ thiết yếu, Quản lý dựa trên rủi ro, Chăm sóc dựa trên nhóm và Hệ thống để theo dõi) cung cấp một cách tiếp cận chiến lược để cải thiện sức khỏe tim mạch ở các nước trên thế giới.

Nguồn : WHO