Tinh dịch là gì, thành phần, vai trò và các bất thường

Tinh dịch chứa tinh trùng, là môi trường nuôi dưỡng và bảo vệ tinh trùng, giúp tinh trùng dễ dàng di chuyển đến gặp trứng để thụ tinh. Vì vậy tinh dịch có vai trò rất quan trọng đối với tình dục và sinh sản. Bài viết cung cấp các kiến thức về tinh dịch là gì, thành phần, quá trình sản xuất tinh dịch, vai trò và các dấu hiệu bất thường của tinh dịch một cách đầy đủ nhất. 

Tinh dịch là gì ?

Tinh dịch là chất dịch cơ thể có màu trắng xám được tiết ra từ niệu đạo khi xuất tinh. Tinh dịch chứa tinh trùng có thể thụ tinh với buồng trứng của phụ nữ để tạo ra thai nhi. Thể tích tinh dịch trung bình trong một lần xuất tinh khoảng 2-5 ml. Một lần xuất tinh có thể chứa 40-600 triệu tinh trùng tùy thuộc vào khối lượng xuất tinh và thời gian xuất tinh kéo dài.

Quá trình hình thành tinh dịch 

Tinh trùng được sinh ra từ các tinh bào trong ống sinh tinh, sau đó di chuyển vào mào tinh để trải qua giai đoạn trưởng thành trước khi xuất tinh.

Khi người đàn ông bị kích thích tình dục, quá trình xuất tinh sẽ bắt đầu. Từ mào tinh hoàn, tinh trùng phóng theo ống dẫn tinh,và trộn với dịch từ các cơ quan sinh sản như tinh hoàn, túi tinh, tuyến tiền liệt và tuyến hành niệu đạo để tạo thành tinh dịch.

Những cơ quan sinh sản tham gia vào sự hình thành tinh dịch

Những cơ quan sinh sản tham gia vào việc hình thành tinh dịch gồm có:

Tinh hoàn : Dịch tiết ra từ tinh hoàn chiếm 2-5% lượng tinh dịch. Tinh hoàn sản xuất khoảng 200-500 triệu tinh trùng trong một lần phóng tinh.

Túi tinh: Túi tinh tiết ra chất lỏng nhớt có màu vàng nhạt và chứa nhiều đường fructose, vitamin C, protein và phosphorylcholine đóng góp khoảng 65-75% thành phần tinh dịch. Dịch này cũng chứa citrat, axit amin, enzym và flavin. Giúp cung cấp lượng đường cần thiết cho tinh trùng để cung cấp năng lượng. Dịch âm đạo cũng chứa prostaglandin rất quan trọng để ngăn chặn hệ thống miễn dịch của phụ nữ chống lại tinh dịch và do đó giúp tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình thụ tinh.

Tuyến tiền liệt : Chất tiết từ tuyến tiền liệt đóng góp 25-30% lượng tinh dịch. Dịch tiết của tuyến tiền liệt chứa axit citric, kháng nguyên đặc hiệu tuyến tiền liệt, axit photphatase, kẽm và các enzym phân giải protein. Thành phần kẽm trong dịch tiết của tuyến tiền liệt rất quan trọng để ổn định chất nhiễm sắc chứa DNA trong tinh trùng. Thiếu kẽm có thể dẫn đến khả năng thụ thai thấp hơn vì nó có thể khiến tinh trùng dễ vỡ.

Tuyến hành niệu đạo : Chất tiết từ tuyến hành niệu đạo chỉ chiếm ít hơn 1% hàm lượng tinh dịch. Những chất tiết này cung cấp chất nhờn quan trọng cho sự di chuyển của tinh trùng trong cổ tử cung và âm đạo để tinh trùng có thể bơi. Đồng thời cũng tạo độ sệt như thạch cho tinh dịch.

Các thành phần cơ bản của tinh dịch

Protein : Tinh dịch về cơ bản bao gồm cấu trúc protein albumin và các axit amin tự do. Khoảng 50% trọng lượng của thành phần tinh dịch bao gồm các protein.

Fructose : Tinh dịch chứa khoảng 2-5 mg fructose và lượng fructose cao hơn ở những người đàn ông dễ thụ thai. Mức fructose thấp hơn trong tinh dịch có thể dẫn đến vô sinh.

Catecholamine : Tinh dịch chứa ba catecholamine chính, đó là adrenaline, noradrenaline và dopamine. Mức độ của ba catecholamine này xác định các thông số quan trọng của tinh dịch như số lượng tinh trùng, khả năng di chuyển của tinh trùng và khả năng sinh sản tổng thể.

Các đặc điểm sinh học khác của tinh dịch

Hình thức thể chất của tinh dịch : Tinh dịch có màu trắng xám và có màu trắng đục. Khi để ngoài không khí, tinh dịch có xu hướng đông lại lúc đầu và sau đó hóa lỏng.

Mùi : Tinh dịch thường có mùi giống như clo và đôi khi có thể có mùi tanh.

Độ pH của tinh dịch : Mức độ pH của tinh dịch có thể nằm trong khoảng từ 7,2 đến 7,8. Mức độ pH thấp hơn 7,2 có thể cho thấy số lượng tinh trùng thấp hơn. Giá trị pH cao hơn thường cho thấy nhiễm trùng đường tiết niệu.

Thể tích: Lượng tinh dịch bình thường mỗi lần xuất tinh là khoảng 2-3 ml.

Chức năng tinh dịch

Chức năng chính của tinh dịch chính là bảo vệ và nuôi dưỡng tinh trùng được khỏe mạnh. Bởi vì trong tinh dịch có chứa các thành phần dưỡng chất như đường, protein, amino acid, kẽm, và các vitamin

Ngoài chức năng chính ra thì tinh dịch còn có những chức năng khác như:

• Chống trầm cảm tự nhiên: tiếp xúc tinh dịch có thể làm giảm các triệu chứng trầm cảm. Trong một số nghiên cứu chỉ ra rằng với những phụ nữ khi quan hệ tình dục không dùng bao cao su thường có dấu hiệu trầm cảm ít hơn.
• Giúp điều hòa giấc ngủ: bởi vì trong tinh dịch có chứa chất melatonin, một hợp chất giúp điều hòa giấc ngủ và thư giãn, vậy nên sau khi quan hệ tình dục phụ nữ sẽ dễ chìm vào giấc ngủ một cách tự nhiên và an toàn.
• Làm giảm ung thư tuyến tiền liệt ở nam giới: việc xuất tinh thường xuyên ở nam giới làm giảm nguy cơ mắc bệnh ung thư tuyến tiền liệt.

Cảnh báo dấu hiệu tinh dịch bất thường

Tinh dịch của nam giới được xem là bất thường khi có các dấu hiệu sau:

Trong như nước: Khi tinh dịch trong như nước thì phản ánh sự bất thường về số lượng cũng như chất lượng của tinh trùng. Hoặc trường hợp khác, trong tinh dịch không có đầy đủ các chất cần thiết để nuôi dưỡng cho tinh trùng.

Màu vàng : Nếu nam giới lâu ngàu không quan hệ và xuất tinh thì tinh dịch rất dễ chuyển sang màu vàng nhạt do thành phần của nó bị biến đổi. Màu vàng này sẽ chuyển dần về trắng đục khi tần suất quan hệ tăng lên. Tuy nhiên, nếu tinh dịch có màu vàng trong thời gian dài hoặc trở nên đậm màu hơn thì có nguy cơ nhiễm khuẩn cơ quan sinh dục.

Màu nâu: Bỗng nhiên xuất hiện những đám vón nhỏ màu nâu trông giống như gỉ sắt ở trong tinh dịch thì có thể đây là máu lẫn vào. Nhưng hiện tượng này ít khi xảy ra và không kèm theo các dấu hiệu như: đầu dương vật ngứa rát, đau tức ở tinh hoàn hoặc dương vật, đau bụng,… thì không đáng lo. Trường hợp tinh dịch có màu nâu kéo dài trong những lần xuất tinh và số cục màu nâu tăng lên về số lượng, màu sắc trở nên đậm hơn thì cần đi kham tại các cơ sở y tế chuyên môn.

Màu xanh lục : Màu tinh dịch là  xanh lục có thể là do nhiễm trùng đường tiết niệu hoặc các bệnh nhiễm trùng lây truyền qua đường tình dục (STI) , chẳng hạn như chlamydia hoặc bệnh lậu. Ngoài việc đổi màu, tinh dịch cũng có thể kèm theo có mùi hôi.

Có máu trong tinh dịch

Máu có thể chảy ra ngay khi xuất tinh thường có màu đỏ tươi hoặc tồn tại dưới dạng sợi máu đỏ pha lẫn trong tinh dịch. Nguyên nhân của những hiện tượng này thường là do nhiễm trùng và viêm: viêm tuyến tiền liệt (tuyến sản xuất phần chất lỏng của tinh dịch), viêm niệu đạo, viêm mào tinh hoàn và ống dẫn tinh, túi tinh, u hoặc polyp.

Vón cục màu như sữa đặc

Thường do những bộ phận sinh dục bị nhiễm khuẩn. Gây nên tình trạng những thành phần có trong tinh dịch như tinh trùng, tế bào bạch cầu, biểu mô kết hợp lại với nhau theo từng đám gây nên hiện tượng tinh dịch vón cục ở nam giới